राष्ट्रीय कर्णबधिरता प्रतिबंध व नियंत्रण कार्यक्रम (NPPCD)
राष्ट्रीय कर्णबधिरता प्रतिबंध व नियंत्रण कार्यक्रम (NPPCD)
कर्णबधिरता ही आज मानवांमध्ये संवेदनाक्षम लक्षण सर्वात सामान्य आहे. भारतातील डब्ल्यूएचओच्या अंदाजानुसार अंदाजे 63 दशलक्ष लोक असे आहेत जे लक्षणीय श्रवणविषयक कमतरतेमुळे ग्रस्त आहेत अशा ग्रस्‍ता लोकांचे भारतीय लोकसंख्येत अंदाजे प्रमाण 6.3% आहे. NSSO Survey प्रमाणे दर एक लाख लोकसंख्येत ग्रामीण लोकसंख्येत हे प्रमाण शहरी लोकसंख्‍यापेक्षा अधिक आहे.
- राष्ट्रीय कर्णबधिरता प्रतिबंध व नियंत्रण कार्यक्रम महाराष्ट्र राज्यात सन २०१०- ११ या आर्थिक वर्षात पहिला टप्पा ८ जिल्हयात राबविण्यात आला असून सन २०११- १२ मध्ये उर्वरीत ८ जिल्हयात दुसरा टप्पा राबविण्यात असून सन २०२१- २२ या आर्थिक वर्षात केंद्रशासनाने महाराष्टातील उर्वरीत १८ जिल्हयात राबविण्यास मान्यता दिली आहे.
सद्यःस्थितीत सदर कार्यक्रम राज्यात एकूण 34 जिल्हा रुग्णालयात राबविण्यात येत आहे.
| क्र | वर्ष | जिल्‍हयांचे नाव | एकुण जिल्‍हे |
| 1 | 2010-11 | रायगड, पुणे, सातारा, नंदुरबार, परभणी, बीड, अमरावती, चंद्रपुर | 8 |
| 2 | 2011-12 | ठाणे,नाशिक,वर्धा,सिंधुदुर्ग,जालना,उस्मानाबाद,बुलढाणा, गडचिरोली. | 8 |
| 3 | 2021-22 | अहमदनगर, अकोला, औरगाबाद, भंडारा, धुळे, गोंदिया, हिंगोली, जळगांव, कोल्हापुर, लातुर, नागपुर, नांदेड, पालघर, रत्नागिारी, सांगली, सोलापुर, वाशिम, यवतमाळ | 18 |
| एकुण | 34 | ||
कार्यक्रमाचे उद्दीष्टे: –
- कर्णदोष व कर्णबधिरता व कर्ण आजार संबंधित शीघ्र तपासणी, निदान व उपचार सुविधा प्राप्‍त करुन देणे.
- कर्णबधिर लोकांचे वैदयकिय पुर्नवर्सन करणे.
- कर्णबधिर आजारा संबंधीत सेवा देण्‍यासाठी लागणारे उपकरणे, साहित्‍य सामुग्रीचा पुरवठा करणे व प्रशिक्षण देणे.
दीर्घकालीन उद्दीष्ट: श्रवणविषयक दुर्बलता आणि बहिरेपणाची प्रमुख कारणे रोखण्यासाठी आणि त्यावर नियंत्रण ठेवणे, जेणेकरून अकरावी पंचवार्षिक योजनेच्या अखेरीस सध्याच्या ओझेच्या 25% कमी करून आजाराचे एकूण ओझे कमी करता येईल.
- कार्यक्रमाचे लाभान्वित फायदे :-
या कार्यक्रमाद्वारे पुढील लाभ मिळण्याची अपेक्षा आहेः
- सर्व आरोग्य संस्‍थामध्‍ये प्राथमिक आरोग्य केंद्र / सामुदायिक आरोग्य केंद्रे / जिल्हा रुग्णालये येथे रुग्‍णांची तपसणी, निदान व उपचार या सर्व सेवा देणे.
- श्रवणशक्ती कमी झालेल्या व्यक्तींची ऐकण्‍याची शमता वाढवणे.
- कानाची विकृती किंवा श्रवण कमजोरीची तीव्रता/प्रमाणात घट होणे.
- कानाची विकृती/श्रवणदोष असलेल्या व्यक्तींमध्‍ये सुधार करणेकरीता सुधारित सेवा नेटवर्क/रेफरल सिस्टम तयार करणे.
- प्राथमिक आरोग्य केंद्रातील वैद्यकीय अधिकारी व जिल्हा अधिकारी यांच्यामार्फत आरोग्य कर्मचारी / तळागाळ पातळीवरील कामगारांमध्ये जागरूकता निर्माण करणे जे समाजातील निम्न स्तरावरील आरोग्य कर्मचारी कार्यरत असल्याने खालच्या स्तरापर्यंत जातील.
- अधिक चांगली काळजी घेण्यासाठी जिल्हा रुग्णालयांमध्ये क्षमता वाढविणे.
- कार्यक्रमातंर्गत जिल्‍हास्‍तरावर खालील सुविधा देण्‍यात येतात-
- IEC पोस्टर्स DH, SDH, RH आणि CHC स्तरावर प्रदर्शित केले जातात.
- सर्व उच्च जोखीम असलेल्या नवजात बालकांना OAE साठी घेतले जाते आणि OAE च्या 3 फेल (रेफर) अहवालानंतर, pts BERA चाचणीचा संदर्भ केले जाते.
- सर्व नवजात बालकांचे युनिव्हर्सल हिअरिंग स्क्रीनिंग (OAE) करण्यात येते.
- ०-१५ वयोगटातील रुग्‍णांची बेरा चाचणी जिल्हा रु स्तरावर घेण्‍यात येते व पुढील पुनर्वसनाचाकरीता संदर्भित केले जाते.
- ऑपरेशनपूर्व आणिऑपरेशननंतर ऑडिओमेट्रीची चाचणी करण्यात येते केली जाते.
- CSOM साठी Tympanoplasty, Mastoidectomy सारख्या शस्त्रक्रिया NPPCD डॉक्टरांकडून ENTs द्वारे केल्या जातात.
- Impedance चाचणी मधल्या कानाच्या पॅथॉलॉजी प्रकरणांसाठी केली जाते.
- रुग्णांना UDID ऑनलाइन प्रमाणपत्र आणि अपंगत्व कार्ड जारी केले जाते.
- कॉक्लियर इम्प्लांट रुग्णांना पुनर्वसनासाठी उच्च केंद्राकडे पाठवले जाते.
- श्रवणयंत्र महात्मा ज्योतिभा फुले योजनेद्वारे DH स्तरावर,CSR निधी, NGO च्या माध्यमातून बसवले जातात.
- मतिमंद, ADHD, ऑटिस्टिक, HI इत्यादी मुलांसाठी स्पीच थेरपी मार्गदर्शन दिले जाते.
- जागतिक श्रवण दिन’ दरवर्षी 3 मार्च रोजी RH, SDH, वृद्धाश्रम येथे शिबिरे, विशेष शाळा, पोस्टर स्पर्धा, रांगोळी स्पर्धा, संवेदनशीलतेसाठी वेबिनार, ग्रामपंचायत सभांमध्ये संवेदनशीलता, शाळांमध्ये संवेदना व्याख्याने आणि महाविद्यालयांमध्ये ‘जागतिक श्रवण दिन’ सप्ताह साजरा केला जातो.
- मनुष्‍यबळ (राज्‍य व जिल्‍हास्‍तर) %&
| पद | मंजूर | भरलेली | रिक्‍त | शेरा | |
| राज्‍यस्‍तर
|
ई.एन.टी सर्जन | 1 | 0 | 1 | राज्‍यस्‍तरावर भरती प्रक्रिया चालु आहे. |
| सल्लागार | 1 | 0 | 1 | ||
| कार्यक्रम असिसटंट | 1 | 0 | 1 | ||
| जिल्‍हास्‍तर
|
ई.एन.टी सर्जन (नियमित) | 41 | 33 | 8 | ज्‍या ठिकाणी कंञाटी पद रिक्‍त आहेत त्‍या ठिकाणी नियमित कान,नाक, घसा तज्ञ काम पाहत आहेत. |
| ई.एन.टी सर्जन (कंञाटी) | 28 | 6 | 22 | जिल्‍हास्‍तरावरील रिक्‍त पदांची भरती प्रक्रिया चालु आहे. | |
| ऑडीयोलॉजिस्‍ट | 34 | 20 | 14 | ||
| ऑडीयोलॉजिस्‍ट असिस्टंट | 34 | 29 | 5 | ||
| स्पीच थेरपीस्ट | 34 | 24 | 10 |
3) साऊंड ट्रेयटेड रुमचे %& साऊंड ट्रेयटेड रुम जिल्‍हास्‍तरावर एनपीपीसीडी व डीईआयसी कार्यक्रमांतर्गत बांधण्‍यात आली आहे.सदस्थितीत खालील जिल्‍हयामध्‍ये रुम उपलब्‍ध आहेत.
| ठाणे | NPPCD |
| पालघर | DRC Virara Bolinij |
| रायगड | NPPCD |
| नाशिक | NPPCD |
| धुळे | DEIC |
| नंदुरबार | DEIC |
| जळगांव | GMC Jalgoan |
| अहमदनगर | NPPCD |
| पुणे | NPPCD |
| सोलापुर | Not available |
| सातारा | DEIC |
| कोल्हापुर | DEIC |
| सांगली | DEIC |
| सिंधुदुर्ग | NPPCD |
| रत्‍नागिरी | NPPCD |
| औरंगाबाद | DDRC |
| जालना | NPPCD |
| परभणी | MGPJAY |
| हिंगोली | DEIC |
| लातुर | Room Not available |
| उसमानाबाद | NPPCD |
| बीड | NPPCD |
| नांदेड | DEIC |
| अकोला | DEIC |
| वाशिम | NPPCD |
| अमरावती | NPPCD |
| यवतमाळ | DEIC |
| बुलढाणा | NPPCD & DEIC |
| नागपुर | DEIC |
| वर्धा | NPPCD |
| भंडारा | NPPCD |
| गोंदिया | DEIC |
| चंद्रपुर | NPPCD, DEIC |
| गडचिरोली | NPPCD , DEIC |
लाभार्थी:
Citizens
फायदे:
As above
अर्ज कसा करावा
Online